कर्णालीमा किसानका दु:ख उस्तै, एकीकृत कृषि प्रयोगशाला आफैँ बिरामी

सुर्खेत : कर्णालीमा स्थापना भएको एकीकृत कृषि प्रयोगशाला नाम मात्रको भएको छ। १० जिल्लाका बहुसंख्यक किसानको भविश्य र कृषिमा दिशाबोध गर्ने उद्देश्य बोकेको प्रयोगशाला गुमनाम हुँदा नागरिकहरु मर्कामा परेका छन्।

वर्षेनी कर्णालीका किसानले लगाएको अन्नबालीमा रोगको प्रकोप देखिए पनि प्रयोगशाला बेखबर रहेको आरोप लाग्दै आएको छ। कर्णाली सरकारको मताहातमा रहेको प्रयोगशाला कृषि क्षेत्रमा प्रयोगमा आउन नसकेको गुनासो रहेको छ।

अघिल्लो वर्षदेखि सुर्खेतनको सिम्ता गाउँपालिका भित्र लगाएको धान बालीमा मरुवा रोग लाग्दा उत्पादनमा गिरावट आउन थाले पनि हालसम्म समस्याको समाधान तर्फ जान नसकेको पाइएको छ।

पाक्नै लागेको धानबालीमा रोग लागेपछि समस्या भएको कृषकले बताए पनि प्रयोगशालाबारे किसानहरु बेखबर छन्। बाली भित्र्याउने समयमा रोगबाट संक्रमित हुँदा किसानहरुले आम्दानी ह्वात्तै घट्ने सम्भावना रहेको किसान यज्ञ रोकायले बताए।

गाउँपालिकाको सबैभन्दा बढी धान उत्पादन हुने वडा नम्वर ५ , ९,८ , नम्बरमा मा समस्या देखिएको आफू घरमा जाँदा देखेको एकीकृत कृषि प्रयोगशालाका नयाँ कार्यालय प्रमुख चित्रबहादुर रोकायले जानकारी दिए। रोयकाले भने, ‘यो मरुवा रोग हो। पात सुक्ने, बाला चुँडिएर जाने, गेडा नै नलाग्ने समस्या हुने गर्छ। ९० प्रतिशत बालीमा क्षति पुग्न सक्ने सम्भावना हुने गर्छ। सिम्तामा चाँही ५० प्रतिशत धानबालीमा क्षती पुग्ने मैले देखेको छु।’

अघिल्लो वर्षसमेत मरुवा रोगले यहाँको धानबालीमा समस्या बनाएको पाइए पनि किसानहरुले खबर नगरेको उनले जानकारी दिए। सिम्ताको सबैभन्दा बढी धान उत्पादन हुने ठाउँमा मरुवाको आक्रमण हुँदा किसानहरु भारी मात्रामा पीडित भएको उनले थपे। बिउबाटै यो रोगको संक्रमण हुने उनले जानकारी दिए।

कृषि प्रयोगशाला किन प्रभावकारी हुन सकेन?

२०७५ साल असोज २४ मा बिउको गुणस्तर नियन्त्रण गर्ने कार्यलाई तीव्रता दिन एकीकृत कृषि प्रयोगशाला स्थापना गरिएको थियो। प्रयोशालाले कर्णाली प्रदेशका १० जिल्लाका विभिन्न कृषक समूह, बिउ कम्पनी, सहकारी, कृषि विकास कार्यालयहरू र फार्म केन्द्रहरूमा उत्पादित बिउ, बाली निरीक्षण, बीज प्रमाणीकरण आदि गर्ने लक्ष्य छ। तर स्थापना भएदेखि हाल सम्मा कर्णालीका किसानले यसको लाभ लिन नसकेको देखिन्छ।

प्रयोगशालाको अगुवाईमा कृषि विकास कार्यालयमार्फत स्थानीय तह, तथा कृषि क्षेत्रमा कार्य गर्ने विभिन्न संघ संस्थाहरू संग समन्वय गरी दिगो रूपमा माटोमा भएको उर्वराशक्ति बढाउने उदेश्य भएपनि सो हाल सम्मा हुन सकेको छैन।

माटो विश्लेषण सर्वेक्षण र अध्ययनको आधारमा विभिन्न समस्याहरूको पहिचान गर्ने र समाधानका उपायहरू पत्ता लगाई सिफारिस गरी कृषि प्रसार कार्यलाई सहयोग पुयाउने प्रदेश सरकारको लक्ष्य अझै प्रयोगशालाबाट हुन सकेको छैन। सामान्य रूपमा माटो परीक्षणको शिविर राखिए पनि कर्णालीका सबै जिल्लामा यसको प्रभाव तथा कार्यक्रमहरु सञ्चालन हुन सकेको छैन।

माटोमा आउने विभिन्न किसिमका विकृति अमिलोपना, नुनिलोपना सुधारका लागि कृषि चुन तथा हरियो मल सिफारिस गर्ने भनिए पनि त्यो व्यवहारमा लागू हुन सकेको छैन। माटोको उर्वराशक्ति वृद्धिका लागि हरियो मल, प्राङ्गारिक मल, गोबर मल, रासायनिक मलले खेलेको भूमिकाबारे कृषकहरूलाई अवगत गराउने उदेश्य राखिएको थियो।

एकीकृत कृषि प्रयोगशाला भित्र बिउ विजन प्रयोगशाला, माटो तथा मल परीक्षण प्रयोगशाला र बाली संरक्षण प्रयोगशाला सञ्चालन रहेका छन्। तर नतिजाविहीन प्रयोगशाला हुँदा कर्णालीका नागरिकले यसको अनुभूति गर्न नसकेको अवस्था रहेको छ।

लथालिंग भएको प्रयोगशालालाई सुचारु गरी कर्णालीको कृषि क्रान्तिमा टेवा पुर्‍याउने उद्देश्यमा लाग्न सके यसको नतिजा राम्रो आउने कुरामा दुई मत नरहेको सरोकारवालाहरु बताउँछन्। भर्खरै मात्र सरुवा भएर आएका कार्यालय प्रमुख चित्रबहादुर रोकायले आफूले कर्णालीका जनताका लागि भारी मात्रामा काम गर्ने बताए।

प्रयोगशालामा रहेका केही उपकरणहरु सञ्चालनमा छन्, केही छैनन्, सबैलाई गति दिनका लागि आफ्नो ध्यान त्यहाँ केन्द्रीत भएको उनले बताए।

रोचक

सबै

• 

  ” #मेरोभरौल” -कविता

  अशोज ७, २०७७

• 

  गर्लफ्रेन्ड भाडामा पाईने देश

  चैत्र ११, २०७६

थारु भाषाको “दिल जिगर तुहि धडकन” अडियो म्युजिक सार्वजनिक ।।

माघ १४, २०७६

राम अवतार चौधरी कपिलवस्तु, १४ माघ । गायक उत्तम चौधरी र अन्नु चौधरीको सुमधुर सांगीतिक स्वरमा सजिएको “दिल जिगर तुहि…